Το Πολυτεχνείο ήταν και είναι για μένα καθημερινό όραμα και στόχος και όχι έτσι απλά μία ακόμη επέτειος.
Αλλά τι να γράψει κανείς πέρα από μια έκθεση ιδεών (στο Γυμνάσιο δεν ήμουν καθόλου καλός σ’ αυτά – με τρόμαζε η ανορθογραφία μου κι έχανα τα νοήματα), μία έκθεση με σκέψεις και συναισθήματα. Αυτό είναι το καταλληλότερο. Σκέψεις και συναισθήματα, γιατί αν είναι να γράψει κανείς χωρίς συναίσθημα για το Πολυτεχνείο, είναι καλύτερα να μην γράψει καθόλου. Αν δεν του βγαίνει αυθόρμητα, ας μην το δοκιμάσει. Γιατί το Πολυτεχνείο είχε συναίσθημα και το ‘κανε να φουντώσει, γιατί το Πολυτεχνείο ήταν αυθόρμητο.
Ποιό ήταν το νόημά του; Μα, τριάντα τόσα χρόνια μετά το ψάχνουνε ακόμη ! Όσοι το κάνουν αυτό, ας σταματήσουν. Το νόημα του Πολυτεχνείου ή το νιώθει κανείς ή δεν θα το βρει ποτέ. Ο σημερινός μαθητόκοσμος ήταν τότε αγέννητος, αλλά πιστεύω πώς το νιώθει. Επέβαλε μόνος του την αργία της 17ης Νοέμβρη, πηγαίνει στο Πολυτεχνείο λουλούδια, το γιορτάζει χωρίς να τον υποχρεώνει κανείς. Ακούει τα τραγούδια μιας εποχής που δεν γνώρισε και απορούν οι μεγαλύτεροι πώς το “Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ” μπορεί να μιλάει στα παιδαρέλια. Γιορτάζουν και βουρκώνουν οι μαθητές….
Πηγαίνουν και «οι άλλοι», βέβαια, στο Πολυτεχνείο. Αρχηγοί κομμάτων, υπουργοί, βουλευτές…Μόνο που αυτοί δεν βουρκώνουν, αυτό άλλωστε δεν το «προβλέπει» το πρωτόκολλο, ενώ τις κάμερες της τηλεόρασης προφανώς τις προβλέπει. Μ’ αυτά, λοιπόν, κατορθώσαμε μέσα σε τριάντα και κάτι χρόνια, μια από τις σημαντικότερες στιγμές της νεότερης Ιστορίας μας να την απογυμνώσουμε, να την ταπεινώσουμε, να την ξεφτίσουμε και να την ευτελίσουμε σε μια «μουσειακή» επέτειο την οποία οι περισσότεροι δεν θέλουν καν να τη θυμούνται! Άλλοι (οι σοβαρότεροι…) γιατί «τους λυπεί η μορφή της…» και γιατί σέβονται το ιστορικό γεγονός της 17ης Νοέμβρη 1973 κι όποιες ελπίδες είχε τότε γεννήσει, κι άλλοι (οι περισσότεροι) γιατί «δεν αντέχουν» να τη θυμούνται, εξ αιτίας των τύψεων που τους προκαλεί…Και φυσικά οι σημερινοί «επώνυμοι» φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για το κατάντημα αυτού που, συμβατικά ονομάζουμε «το πνεύμα του Πολυτεχνείου», για το ότι αν και μετέχουν ενεργά στο πολιτικό γίγνεσθαι, δεν αξιούνται να αρθρώσουν πολιτικό λόγο, ανάλογο μ’ εκείνον του Πολυτεχνείου, για το ότι ντύθηκαν τη συμβατικότητα και τον «καθωσπρεπισμό», την καθεστηκυία «λογική» του πολιτικού μας κόσμου, ενεπλάκησαν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και των «σκοπιμοτήτων», της κομματικής «λογικής» και της ιδεολογικής «καθαρότητας»….
Φταίνε, όμως, μόνο αυτοί; Δεν φέρει τεράστιες ευθύνες η μεταπολιτευτική πολιτική ηγεσία, που δεν αγκάλιασε Εθνικά και Υπερκομματικά το Πολυτεχνείο, από την πρώτη επέτειο του 1974; Με θαυμαστή τέχνη και σατανική μεθοδικότητα, κατόρθωσαν ν’ απογυμνώσουν το «Πολυτεχνείο» από το περιεχόμενο-αίτημά του, από την εντολή που έδωσε σ’ όλες τις πολιτικές ηγεσίες και το άφησαν επετειακό «σύμβολο», όντας σίγουροι ότι όσο πάει θα ξεθωριάζει. Κι ήταν φυσικό: το βαθύτερο μήνυμα του Πολυτεχνείου, το μήνυμα της ανανέωσης, της απαλλαγής από την ξένη εξάρτηση των μεγάλων δυνάμεων, της λαϊκής συμμετοχής, της δημοκρατίας στην καθημερινή πράξη κι όχι μια φορά στα 4 χρόνια, του σεβασμού του πολίτη, της διαφάνειας, της κατάργησης της πελατειακής σχέσης κυβερνώντων και ψηφοφόρων (όχι πολιτών), αυτό το ξεκάθαρο μήνυμα του βαθύτερου εκσυγχρονισμού, ποιοί «ανέλαβαν» να το κάνουν πράξη; Τα ίδια και απαράλλαχτα πρόσωπα που κηδεμόνευσαν την προδικτατορική πολιτική ζωή και που δυστυχώς την κρατούν στο τέλμα και σήμερα. Την μετεμφυλιοπολεμική «άνοιξη», – που ήταν το Πολυτεχνείο – την ακολούθησε ένας φοβερός μεταπολιτευτικός «μεσαίωνας», που με τις διάφορες παραλλαγές και εξαιρέσεις του, ζούμε από το 1974 και μετά !
Παρ’ όλα αυτά η ημέρα αυτή συνεχίζει να ανήκει σε όσους την δημιούργησαν, σε όσους τους συμπαραστάθηκαν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους και στους νεότερους οι οποίοι εμπνέονται απ’ αυτήν. Οι υπόλοιποι, οι επιτήδειοι και οι χάριν μόδας ας παραμερίσουν, υπάρχουν κι αλλού κάμερες. Τιμούν, ακόμη, την εξέγερση, άνθρωποι που πήραν μέρος ή υπέφεραν εξ αιτίας της, αλλά ποτέ δεν επικαλέστηκαν την πράξη τους αυτή στις Δημόσιες σχέσεις τους και με τον τρόπο τους την επέτρεψαν να παραμείνει αγνή.
Η Ιστορία συνεχίζεται, έστω κι αν πολλές φορές μοιάζει να επαναλαμβάνεται. Οι άκαπνοι του νέου ελληνικού κράτους φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη, που το είχε δημιουργήσει. Η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε, πάντως, και γιορτάσθηκε και από τους άκαπνους. Οι δοσίλογοι της κατοχής τιμήθηκαν ως …αντιστασιακοί. Η Εθνική μας αντίσταση κατηγορήθηκε, πολεμήθηκε αλλά στο τέλος αναγνωρίστηκε. Έτσι συνέβη και με την 17η Νοέμβρη, αυτοί που απείχαν από την πράξη και το πνεύμα της δεν τη δέχτηκαν. Η νεολαία, όμως, του ’74, του ’75 και του ’76 επέβαλε την καθιέρωσή της. Αυτή, έστω, την επέτειο δεν έχουν κατορθώσει να μας την πάρουν τελείως.
Κι ακόμη συγκινούμαστε και συντηρούμε τη φλόγα που άναψε τότε. Αυτό ακριβώς είναι το νόημα του Πολυτεχνείου, αυτή η φλόγα που έχει μείνει , σ’ όσους έχει μείνει. Και θα υπάρχει πάντα, όσο η νεολαία εξεγείρεται, ακόμα κι αν στη συνέχεια «ωριμάζει» και συμβιβάζεται.
Θα υπάρξει άραγε ποτέ καθολική δικαίωση του Πολυτεχνείου; Ας μη γελιόμαστε. Πρέπει να έρθουν τα πάνω κάτω για να κάνει πράξη το πνεύμα του Πολυτεχνείου η σιωπηλή πλειοψηφία.
Το Πολυτεχνείο ήταν υπόθεση των λίγων των ηρωικών, των ρομαντικών. Η πλειοψηφία ήταν, ως συνήθως, σιωπηλή και κάτι παραπάνω. Θλιβερά απούσα…!
Αλλά τι να γράψει κανείς πέρα από μια έκθεση ιδεών (στο Γυμνάσιο δεν ήμουν καθόλου καλός σ’ αυτά – με τρόμαζε η ανορθογραφία μου κι έχανα τα νοήματα), μία έκθεση με σκέψεις και συναισθήματα. Αυτό είναι το καταλληλότερο. Σκέψεις και συναισθήματα, γιατί αν είναι να γράψει κανείς χωρίς συναίσθημα για το Πολυτεχνείο, είναι καλύτερα να μην γράψει καθόλου. Αν δεν του βγαίνει αυθόρμητα, ας μην το δοκιμάσει. Γιατί το Πολυτεχνείο είχε συναίσθημα και το ‘κανε να φουντώσει, γιατί το Πολυτεχνείο ήταν αυθόρμητο.
Ποιό ήταν το νόημά του; Μα, τριάντα τόσα χρόνια μετά το ψάχνουνε ακόμη ! Όσοι το κάνουν αυτό, ας σταματήσουν. Το νόημα του Πολυτεχνείου ή το νιώθει κανείς ή δεν θα το βρει ποτέ. Ο σημερινός μαθητόκοσμος ήταν τότε αγέννητος, αλλά πιστεύω πώς το νιώθει. Επέβαλε μόνος του την αργία της 17ης Νοέμβρη, πηγαίνει στο Πολυτεχνείο λουλούδια, το γιορτάζει χωρίς να τον υποχρεώνει κανείς. Ακούει τα τραγούδια μιας εποχής που δεν γνώρισε και απορούν οι μεγαλύτεροι πώς το “Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ” μπορεί να μιλάει στα παιδαρέλια. Γιορτάζουν και βουρκώνουν οι μαθητές….
Πηγαίνουν και «οι άλλοι», βέβαια, στο Πολυτεχνείο. Αρχηγοί κομμάτων, υπουργοί, βουλευτές…Μόνο που αυτοί δεν βουρκώνουν, αυτό άλλωστε δεν το «προβλέπει» το πρωτόκολλο, ενώ τις κάμερες της τηλεόρασης προφανώς τις προβλέπει. Μ’ αυτά, λοιπόν, κατορθώσαμε μέσα σε τριάντα και κάτι χρόνια, μια από τις σημαντικότερες στιγμές της νεότερης Ιστορίας μας να την απογυμνώσουμε, να την ταπεινώσουμε, να την ξεφτίσουμε και να την ευτελίσουμε σε μια «μουσειακή» επέτειο την οποία οι περισσότεροι δεν θέλουν καν να τη θυμούνται! Άλλοι (οι σοβαρότεροι…) γιατί «τους λυπεί η μορφή της…» και γιατί σέβονται το ιστορικό γεγονός της 17ης Νοέμβρη 1973 κι όποιες ελπίδες είχε τότε γεννήσει, κι άλλοι (οι περισσότεροι) γιατί «δεν αντέχουν» να τη θυμούνται, εξ αιτίας των τύψεων που τους προκαλεί…Και φυσικά οι σημερινοί «επώνυμοι» φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για το κατάντημα αυτού που, συμβατικά ονομάζουμε «το πνεύμα του Πολυτεχνείου», για το ότι αν και μετέχουν ενεργά στο πολιτικό γίγνεσθαι, δεν αξιούνται να αρθρώσουν πολιτικό λόγο, ανάλογο μ’ εκείνον του Πολυτεχνείου, για το ότι ντύθηκαν τη συμβατικότητα και τον «καθωσπρεπισμό», την καθεστηκυία «λογική» του πολιτικού μας κόσμου, ενεπλάκησαν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και των «σκοπιμοτήτων», της κομματικής «λογικής» και της ιδεολογικής «καθαρότητας»….
Φταίνε, όμως, μόνο αυτοί; Δεν φέρει τεράστιες ευθύνες η μεταπολιτευτική πολιτική ηγεσία, που δεν αγκάλιασε Εθνικά και Υπερκομματικά το Πολυτεχνείο, από την πρώτη επέτειο του 1974; Με θαυμαστή τέχνη και σατανική μεθοδικότητα, κατόρθωσαν ν’ απογυμνώσουν το «Πολυτεχνείο» από το περιεχόμενο-αίτημά του, από την εντολή που έδωσε σ’ όλες τις πολιτικές ηγεσίες και το άφησαν επετειακό «σύμβολο», όντας σίγουροι ότι όσο πάει θα ξεθωριάζει. Κι ήταν φυσικό: το βαθύτερο μήνυμα του Πολυτεχνείου, το μήνυμα της ανανέωσης, της απαλλαγής από την ξένη εξάρτηση των μεγάλων δυνάμεων, της λαϊκής συμμετοχής, της δημοκρατίας στην καθημερινή πράξη κι όχι μια φορά στα 4 χρόνια, του σεβασμού του πολίτη, της διαφάνειας, της κατάργησης της πελατειακής σχέσης κυβερνώντων και ψηφοφόρων (όχι πολιτών), αυτό το ξεκάθαρο μήνυμα του βαθύτερου εκσυγχρονισμού, ποιοί «ανέλαβαν» να το κάνουν πράξη; Τα ίδια και απαράλλαχτα πρόσωπα που κηδεμόνευσαν την προδικτατορική πολιτική ζωή και που δυστυχώς την κρατούν στο τέλμα και σήμερα. Την μετεμφυλιοπολεμική «άνοιξη», – που ήταν το Πολυτεχνείο – την ακολούθησε ένας φοβερός μεταπολιτευτικός «μεσαίωνας», που με τις διάφορες παραλλαγές και εξαιρέσεις του, ζούμε από το 1974 και μετά !
Παρ’ όλα αυτά η ημέρα αυτή συνεχίζει να ανήκει σε όσους την δημιούργησαν, σε όσους τους συμπαραστάθηκαν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους και στους νεότερους οι οποίοι εμπνέονται απ’ αυτήν. Οι υπόλοιποι, οι επιτήδειοι και οι χάριν μόδας ας παραμερίσουν, υπάρχουν κι αλλού κάμερες. Τιμούν, ακόμη, την εξέγερση, άνθρωποι που πήραν μέρος ή υπέφεραν εξ αιτίας της, αλλά ποτέ δεν επικαλέστηκαν την πράξη τους αυτή στις Δημόσιες σχέσεις τους και με τον τρόπο τους την επέτρεψαν να παραμείνει αγνή.
Η Ιστορία συνεχίζεται, έστω κι αν πολλές φορές μοιάζει να επαναλαμβάνεται. Οι άκαπνοι του νέου ελληνικού κράτους φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη, που το είχε δημιουργήσει. Η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε, πάντως, και γιορτάσθηκε και από τους άκαπνους. Οι δοσίλογοι της κατοχής τιμήθηκαν ως …αντιστασιακοί. Η Εθνική μας αντίσταση κατηγορήθηκε, πολεμήθηκε αλλά στο τέλος αναγνωρίστηκε. Έτσι συνέβη και με την 17η Νοέμβρη, αυτοί που απείχαν από την πράξη και το πνεύμα της δεν τη δέχτηκαν. Η νεολαία, όμως, του ’74, του ’75 και του ’76 επέβαλε την καθιέρωσή της. Αυτή, έστω, την επέτειο δεν έχουν κατορθώσει να μας την πάρουν τελείως.
Κι ακόμη συγκινούμαστε και συντηρούμε τη φλόγα που άναψε τότε. Αυτό ακριβώς είναι το νόημα του Πολυτεχνείου, αυτή η φλόγα που έχει μείνει , σ’ όσους έχει μείνει. Και θα υπάρχει πάντα, όσο η νεολαία εξεγείρεται, ακόμα κι αν στη συνέχεια «ωριμάζει» και συμβιβάζεται.
Θα υπάρξει άραγε ποτέ καθολική δικαίωση του Πολυτεχνείου; Ας μη γελιόμαστε. Πρέπει να έρθουν τα πάνω κάτω για να κάνει πράξη το πνεύμα του Πολυτεχνείου η σιωπηλή πλειοψηφία.
Το Πολυτεχνείο ήταν υπόθεση των λίγων των ηρωικών, των ρομαντικών. Η πλειοψηφία ήταν, ως συνήθως, σιωπηλή και κάτι παραπάνω. Θλιβερά απούσα…!