Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση σήμερα το μεσημέρι (Κυριακή 14/04/2013) ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αμπελακίων, σε συνεργασία με την Τοπική Κοινότητα παρουσίασαν στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημοτικού Σχολείου Αμπελακίων το Βιβλίο (Πτυχιακή εργασία) του Βόγια Αστέριου με τον γενικό τίτλο «Αμπελάκια Θεσσαλίας».
Την εκδήλωση άνοιξαν ο πρόεδρος του οργανισμού Δ.Ο.Π.Α.Π.Ε. του δήμου Τεμπών, Κώστας Τσεργάς, και η Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Αμπελακίων, Στέλλα Νταμήτρου.
Στη συνέχεια σύντομο χαιρετισμό απεύθυνε ο δήμαρχος Τεμπών, Κώστας Κολλάτος ο οποίος τόνισε «Να σας καλωσορίσω κι εγώ με τη σειρά μου, στην ιστορική κοινότητα Αμπελακίων, στην ιστορική έδρα του δήμου Τεμπών, την κοιτίδα του πολιτισμού και την πατρίδα του συνεταιριστικού κινήματος. Σας καλωσορίζουμε σ’ αυτήν τη σεμνή εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του συνδημότη μας και φίλου Αστέριου Βόγια. Μια εκδήλωση που εκπέμπει μια νότα αισιοδοξίας στην δύσκολη οικονομική συγκυρία την οποία βιώνουμε, μια κρίση η οποία δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά πριν έλθει η κρίση η οικονομική έχουμε περιέλθει την κρίση θεσμών και αξιών. Μέσα σ’ αυτό το δυσμενές περιβάλλον που διαμορφώνουν οι διεθνής και εγχώριες συγκυρίες, για να παραμείνουμε ζωντανοί, να συνεχίσουμε να ελπίζουμε και να αισιοδοξούμε θα πρέπει να αγαπήσουμε τον τόπο μας, την παράδοσή μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά. Δίνουμε σαν δημοτική Αρχή ιδιαίτερη βαρύτητα και διεκδικούμε προγράμματα πολιτιστικού περιεχομένου, ενώ ταυτόχρονα ζητούμε από τους δημότες μας και όλους εσάς τον εθελοντισμό τη συνεργασία, τη συμμετοχή και την συνέργεια. Πριν λίγους μήνες, παρουσιάσαμε το βιβλίο του Νίκου Κανέλου, ενός ανθρώπου που πρεσβεύει με τον καλύτερο τρόπο τη χώρα μας στο εξωτερικό και επέλεξε ως τόπο διαμονής του τα Αμπελάκια. Σήμερα έχουμε την τιμή να παρουσιάσουμε το βιβλίο του Αστέριου Βόγια, που έρχεται να συμπληρώσει με την επιστημονική του κατάρτιση και μελέτη την ήδη πλούσια βιβλιογραφία που υπάρχει για την ιστορική κοινότητα Αμπελακίων. Εξ’ άλλου τα Αμπελάκια πάντα κεντρίζουν το ενδιαφέρον των μεγαλύτερων ιστορικών ανά τον κόσμο. Παράλληλα θα πρέπει να τονιστεί η δράση του συγγραφέα τόσο ως ανθρώπου της αυτοδιοίκησης, ως προέδρου του πολιτιστικού συλλόγου και άλλων καίριων θέσεων που έχει θητεύσει στο παρελθόν».
Για το βιβλίο μίλησαν η αρχαιολόγος Πανάγου Βασιλική η οποία ανάμεσα στα άλλα τόνισε : «Ο διατηρητέος παραδοσιακός και ιστορικός οικισμός των Αμπελακίων, αποτέλεσε για αιώνες και αποτελεί ακόμη, και θα αποτελέσει και για τις επόμενες γενιές, πόλο μελέτης, θέμα και αφορμή για έρευνα και συγγραφή. Από Αμπελακιώτες και μη, Έλληνες και ξένους, ιδιώτες, φιλολόγους, ιστορικούς, καθηγητές πανεπιστημίου, και για ποικιλία θεμάτων: ιστορία, αρχαιολογία, αρχιτεκτονική, λαογραφία, παράδοση, μουσική, λογοτεχνία, γεωγραφία, φυσικό περιβάλλον, γαστρονομία. Ο τόπος αυτός ασκεί μία γοητεία και μια έλξη και σήμερα ακόμη, που ίσως είναι και ανεξήγητη.
Δεν έχει σημασία το πόσο σπουδαίο μπορεί να είναι τώρα ή στο μέλλον ένα σύγγραμμα, σπουδαίο είναι το γεγονός ότι ένας άνθρωπος θέλησε να καταγράψει κάτι για να το αφήσει για όλους τους άλλους και δεν το κράτησε για τον εαυτό του. Όταν η γνώση μοιράζεται, απλώνεται και διευρύνεται. Έτσι, λοιπόν, ο συγγραφέας του βιβλίου, Αστέριος Βόγιας, τις πληροφορίες που συγκέντρωσε όλα τα προηγούμενα χρόνια, για τον τόπο του, τα Αμπελάκια, και την προσωπική του θέση για την ανάπτυξη και το οικονομικό και πολιτισμικό θαύμα των Αμπελακίων, αφού τους έδωσε τη δομή ενός συγγράμματος, εξέδωσε το βιβλίο που θα παρουσιάσουμε εδώ σήμερα.
Η δουλειά πάνω στο χρονολογικό πίνακα από τον Αστέριο Βόγια, είναι επιμελημένη και απέριττη. Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο. Ορίζεται ως αρχή η πρώτη αναφορά για τα Αμπελάκια το 1454 και ως τέλος η ίδρυση και η έναρξη λειτουργίας του Κέντρου Πολιτιστικής Κληρονομιάς Αμπελακίων τον Οκτώβριο του 1998. Ο πίνακας αυτός έχει βασιστεί σε απογραφές, κώδικες, τη χάρτα του Ρήγα Φερραίου, τη Γεωγραφία Νεωτερική του Γρηγορίου Κωνσταντά, κτητορικές επιγραφές, έντυπες εκδόσεις παλαιών βιβλίων, συμβόλαια, συμφωνητικά, μαρτυρίες, λεξικά, εφημερίδες, φυλλάδια και πρακτικά συνεδρίων.
Ο συγγραφέας κάνει μια σύντομη αναφορά στις ιστορικές πληροφορίες, που αφορούν τους αρχαίους και ελληνιστικούς χρόνους (Αμφικτυονία των Τεμπών, ναός του Απόλλωνα, κλίμαξ Αλεξάνδρου), στους ρωμαϊκούς χρόνους (επιγραφή «γραμμένο άλας»), στη μεσαιωνική περίοδο (το πόλισμα του Λυκοστομίου), ενώ επιμένει πολύ στο κομμάτι της ίδρυσης και της προέλευσης της ονομασίας του οικισμού των Αμπελακίων και της πρώτης αναφοράς τους, μέσα από ποικίλες πληροφορίες, θεωρώντας επίσης τις επιγραφές των εκκλησιών, τους κώδικες και τις ενθυμήσεις, τα πιο ασφαλή στοιχεία. Θεωρεί παλιότερη αναφορά του οικισμού δηλ. την πρώτη χρονολογικά, αυτή του 1454 σε φορολογική καταγραφή της Θεσσαλίας. Όσον αφορά την ονομασία, παραθέτει τις εκδοχές «Αμφιλάκκια» αλλά και μικρά αμπέλια, που είναι η επικρατέστερη, λόγω των πολλών και καλής ποιότητας αμπελιών, που παρήγαγαν το ξακουστό κρασί και τσίπουρο των Αμπελακίων. Αυτός είναι ο δεύτερος άξοναςτου συγγράμματος: η ερευνητική εργασία, που βασίζεται στο πλούσιο αρχειακό υλικό, πηγές ανέκδοτες ή μη, πληροφορίες και έγγραφα.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο βιβλίο για το μορφωτικό, πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο που κατέκτησαν τα Αμπελάκια κατά την περίοδο ακμής τους. Με τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών (γερμανικά, γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά), το θέατρο, το Ελληνομουσείον (Σχολή σε τύπο Κολεγίου από το 1749, αναφέρει ο συγγραφέας) με δασκάλους τους σπουδαίους Άνθιμο γαζή, Ευγένιο Βούλγαρη, Κων/νο Κούμα, Γρηγόριο Κωνσταντά κ.ά. και μαθητές από τα Αμπελάκια και τα γύρω χωριά. Επίσης με τη Μανιάρειο Σχολή, το επιβλητικό κτίριό της και το σημαντικό αρχείο που συγκεντρώθηκε εκεί, τους Λόγιους, τους ιδιωτικούς δασκάλους για τη μόρφωση των παιδιών, τη χρηματοδότηση της έκδοσης του Λεξικού του Άνθιμου Γαζή στη Βενετία το 1809 από Αμπελακιώτες και λόγιους της περιοχής κ.ά. Δεν παραλείπεται η αναφορά στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του τόπου, με τα θαυμαστά αρχοντικά, δείγμα του πλούτου και της ευρωστίας της, στην πρόσληψη γιατρών για τις ανάγκες των κατοίκων, ακόμα και υπηκόους άλλων χωρών, καθώς και στις επισκέψεις ξένων περιηγητών.
Όλες οι παραπάνω δράσεις σε συσχετισμό με τη χρονική περίοδο στην οποία πραγματοποιήθηκαν αλλά και την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία, καθιστούν τα γεγονότα μοναδικά και βαρυσήμαντα, και εμάς στη συνέχεια αποδέκτες μιας κληρονομιάς πλούσιας, την οποία οφείλουμε να μεταλαμπαδεύσουμε στους επόμενους.
Πολύ σημαντικό μέρος του βιβλίου είναι αυτό με την εκτενή γενική ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία για τα Αμπελάκια, 52 σελίδων, η οποία αποτελείται από 484 έντυπες εκδόσεις (μελέτες, εργασίες και άρθρα) και 6 ηλεκτρονικές. Πάλι κι εδώ διαφαίνεται η ερευνητική εργασία του μελετητή συγγραφέα, που συγκέντρωσε όλες τις μονογραφίες, τα άρθρα και γενικότερα τις εκδόσεις για τον τόπο του, παρέχοντας έτσι στον αναγνώστη μια πλήρη εικόνα του μεγέθους και της συχνότητας των κάθε είδους αναφορών.
Ξεχωριστή είναι η δημοσίευση στο Παράρτημα, ανέκδοτων εγγράφων, τραπεζογραμμάτιο, υποσχετικό συμβόλαιο, μητρώο αμπέλων, επιταγές, άδεια προσπέλασης από τις οθωμανικές αρχές, άδεια παραμονής στη Βιέννη, επιστολές, το Καταστατικό της Συντροφίας των Αμπελακίων, η δημόσια διαθήκη του Αλεβύζου Αστέριου, η δημόσια διαθήκη του Διαμαντή Μάνιαρη. Το κείμενο συνοδεύεται από χάρτες, λιθογραφίες, ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες ανθρώπων με στιγμιότυπα της καθημερινής τους ζωής, απεικονίσεις κτιρίων, μνημείων και τοιχογραφιών. Επίσης από σχέδια, σφραγίσματα, φωτογραφική αποτύπωση επιστολών, διαθηκών, καταστατικού, αδειών, διαφόρων εγγράφων, επιταγών και συμβολαίων. Όλα αυτά το καθιστούν πιο ενδιαφέρον και την προσέγγιση πιο άμεση”.
Ακολούθησε η εισήγηση του δημοσιογράφου, Γιάννη Σιούλα (Περίληψη θα αναρτηθεί σε λίγο).
Την εκδήλωση εκτός από τους κατοίκους του χωριού παρακολούθησαν και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Τεμπών, Μιλτιάδης Γιάννακας, οι Αντιδήμαρχοι, Μιχάλης Καρατέγος και Δημήτρης Τσέτσιλας, οι δημοτικοί σύμβουλοι Θεόδωρος Κουτσοδήμος, Βασίλης Κρητικός και Λανάρας Κωνσταντίνος καθώς και εκπρόσωποι μαζικών φορέων της περιοχής.