“Οικοτουριστικές Διαδρομές – Μια πρόταση”
“Τα μονοπάτια της ελιάς και του ελαιόλαδου“
του Δημήτρη Ζ. Γουγουλιά *
Σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού και βασικός πόρος της ελληνικής αλλά και της ντόπιας οικονομίας η ελιά και το ελαιόλαδο δεν έχει μέχρι σήμερα κανένα μουσείο στην περιοχή. Την τιμή της ελιάς – έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 – σώζουν διάσπαρτες στην Ελλάδα συλλογές και παλαιά ελαιοτριβεία (π.χ. Λέσβος) ενώ στην περιοχή μας η αξιοπρόσεκτη και ενδιαφέρουσα συλλογή του Λαογραφικού Μουσείου στο Δήμο Γόννων. Αυτό είναι και το μόνο σημείο αναφοράς αλλά και σχέσης με το παρελθόν, προβάλλοντας τη σημασία της ελιάς και του ελαιόλαδου στην οικονομία, τη διατροφή και τη λατρεία. Εδώ μπορεί ο επισκέπτης – και είναι πάρα πολλοί αυτοί τελευταία – να δει όλα τα στάδια εκμηχάνισης των ελαιοτριβείων από τους αρχαίους χρόνους μέχρι σήμερα.
Ελιά και ελαιόλαδο όμως δεν σημαίνουν παρελθόν, σημαίνουν παρόν και μέλλον. Στην περιοχή μας των Γόννων, του Κάτω Ολύμπου και του Β.Α. Κίσαβου παράγονται κάθε χρόνο τρία μέχρι πέντε εκατομμύρια κιλά – ανάλογα με τη χρονιά – βρώσιμες ελιές και από άλλα έξη μέχρι δεκατρία εκατομμύρια ελιές παράγονται ένα μέχρι δύο εκατομμύρια κιλά λάδι. Χωρίς να θέλω να αγνοήσω τους νόμους της αγοράς στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και με δεδομένο ότι δεν μπορεί να υπάρξει αγροτικός τομέας χωρίς στήριξη ιδιαίτερα στην περιοχή μας και πιο ιδιαίτερα για προϊόντα όπως η ελιά και το ελαιόλαδο, θα πρέπει να προσπαθήσουμε αρκετά για την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και σε αυτό τον κλάδο.
Επειδή, λοιπόν, όλοι λίγο-πολύ παραδέχονται ότι για τη διατήρηση της βιωσιμότητας στην ύπαιθρο και τη συγκράτηση του πληθυσμού της απαραίτητη είναι και η προώθηση της πολυαπασχόλισης και της πολυδραστηριότητας καθώς επίσης και η πολιτιστική ανάπτυξη, παρατηρώντας όλα αυτά και συνδέοντάς τα με την περιοχή μας, σε συνδυασμό με τη δημιουργία οικοτουριστικών διαδρομών, καταθέτω τις παρακάτω σκέψεις μου :
Μια σημαντική πρωτοβουλία για την ανάδειξη των ελαιώνων μας και μέσω αυτών και της περιοχή μας θα ήταν η δημιουργία «των μονοπατιών της ελιάς» που θα περιλάμβανε ολόκληρη την περιοχή των Γόννων, του Κάτω Ολύμπου, των Αμπελακίων και του Β.Α. Κίσαβου – αντίστοιχη αυτής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου δάσους Λέσβου, η οποία χρηματοδοτήθηκε από πόρους του Leader II. Πιο συγκεκριμένα προτείνω τη δημιουργία μέσα στους ελαιώνες ενός δικτύου περιπατητικών διαδρόμων το οποίο διαμορφωμένο κατάλληλα, με ενημερωτικές πινακίδες, ξύλινα κιόσκια, ενημερωτικό υλικό, θα είναι επισκέψιμο από ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Με τη διαδημοτική συνεργασία των δήμων της περιοχής, των πολιτιστικών συλλόγων, του συλλόγου «Δρυάς» και άλλων τα μονοπάτια της ελιάς θα μας οδηγούν σε σημεία με πανοραμική θέα, σε μαγευτικά τοπία, σημαντικούς υγρότοπους, παραδοσιακά ελαιοτριβεία, υδρόμυλους, νεροτριβές, παλαιά γεφύρια, αρχαιολογικά μνημεία, συνδέοντας μεταξύ τους όλα τα χωριά του κάτω Ολύμπου με τα Τέμπη, τα Αμπελάκια και τον Β.Α. Κίσαβο, αντιμετωπίζοντας το κομμάτι αυτό του νομού μας σαν έναν ενιαίο χώρο. Και όλα αυτά μπορούν να ενταχθούν σε ένα σύνολο δράσεων με στόχο την τουριστική τους αξιοποίηση με σεβασμό στην ιδιαίτερη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά αυτού του τόπου και με παράλληλη ευαισθητοποίηση των κατοίκων σε περιβαλλοντικά και πολιτιστικά θέματα.
Ο σχεδιασμός αργότερα ενός τουριστικού «πακέτου» – προγράμματος διακοπών με κεντρικό θέμα την ελιά και το ελαιόλαδο θα ήταν εφικτός αν βέβαια στην όλη προσπάθεια συμμετείχαν όλοι οι φορείς και οι ιδιώτες της περιοχής και αν φυσικά η καθιέρωση του ελαιόλαδου στα εστιατόρια, τις ταβέρνες και τα ουζερί της περιοχής θα γινόταν κανόνας που μαζί με τη χρήση και όλων των άλλων προϊόντων της περιοχής – που συνθέτουν σε μεγάλο βαθμό τα προϊόντα της τόσο πολύ διαφημισμένης πλέον μεσογειακής διατροφής , όπως π.χ. η πατάτα (και όχι η γνωστή εύκολη λύση της προτηγανισμένης). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι δίπλα μας στη γειτονική Ιταλία ο Ιταλός υπουργός Γεωργίας κινητοποιεί τους επαγγελματίες χρήστες λαδιού και άλλων ιταλικών προϊόντων που συνθέτουν την ιταλική κουζίνα να καθιερώσουν οι ίδιοι ένα σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου για την αυθεντικότητα και την πιστότητα στη χρήση των υλικών και των μεθόδων μαγειρικής και να επισφραγίζονται με την απονομή πιστοποιητικού γνησιότητας. Γιατί όχι κι εμείς, όχι στην Ελλάδα, στον Κάτω Όλυμπο, στα Τέμπη και το Β.Α. Κίσαβο;
Ένα άλλο μεγάλο και ξεχωριστό κεφάλαιο αυτού του λαϊκού μας πολιτισμού, που ούτε τα ίδια μας παιδιά δεν ξέρουν και που θα μπορούσε εύκολα να ενταχθεί στη διαδικασία της δημιουργίας οικοτουριστικών διαδρομών, είναι και αυτό των παραδοσιακών συνταγών που έχουν σαν συστατικά τους την ελιά και το ελαιόλαδο. Αλλά για αυτό αρμόδιοι να μιλήσουν είναι άνθρωποι πιο ειδικοί από μένα.
Τελειώνοντας εκτιμώ ότι μια τέτοια εξέλιξη θα έχει διπλό όφελος για την τοπική μας κοινωνία. Από τη μια θα προβάλλει την ελιά και τοπικό ελαιόλαδο – που σίγουρα πρέπει να τυποποιηθεί – και από την άλλη θα επιφέρει μια σημαντική διαφοροποίηση στη μέχρι σήμερα μορφή ανάπτυξης του τουρισμού στην περιοχή δημιουργώντας τις προϋποθέσεις εκείνες που είναι απαραίτητες για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου το φθινόπωρο και το χειμώνα.
Ο Δημήτρης Ζ. Γουγουλιάς είναι :
Μέλος της Σ. Ε. των «Θεσσαλών Πολιτών του Κόσμου»
και Γραμματέας στο Δ.Σ. του συλλόγου «ΔΡΥΑΣ»
Γόννοι Μάρτης του 2007
Η πρόταση είναι μέρος άρθρου που δημοσιεύτηκε
την Κυριακή 27 Απριλίου 2003 στην
Εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» της Λάρισας.