Α. Τα Τέμπη χθες, σήμερα :

Δεν είναι για μας απλά ένα πέρασμα, ένα όμορφο πέρασμα, είναι τρόπος ζωής είναι η δική μας καθημερινότητα, από όπου κι αν την κοιτάξουμε, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά, οικονομικά, κοινωνικά.
Β. Η πτώση των βράχων :
Τα βράχια στα στενά των Τεμπών είναι σχεδόν κατακόρυφα, με μεγάλες διαβρώσεις, με αποτέλεσμα στον δρόμο, που έχει κατασκευαστεί το 1962, να έχουν σημειωθεί κατολισθήσεις άλλες δύο φορές, το 1977 και το 1990, ενώ είναι συχνό φαινόμενο οι πτώσεις χωμάτων και τμημάτων του πετρώματος. Σύμφωνα και με τις εκτιμήσεις των ειδικών επιστημόνων, οι κατολισθήσεις στα Τέμπη ήταν κάτι το αναμενόμενο.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών είχε στα χέρια της την αρχική μελέτη επικινδυνότητας των πρανών των Τεμπών που είχε εκπονηθεί το 2007 και προέβλεπε ορισμένες παρεμβάσεις. Με βάση το χρονοδιάγραμμα, τα έργα εκσυγχρονισμού της υφιστάμενης εθνικής οδού έπρεπε να ολοκληρωθούν μέσα σε έναν χρόνο από την έναρξη εφαρμογής της σύμβασης παραχώρησης. Το Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας του ΤΕΕ, σε ανακοίνωσή του, υπογραμμίζει ότι στο πλαίσιο της σύμβασης παραχώρησης έπρεπε να έχουν επισημανθεί τα επικίνδυνα σημεία και να γίνουν παρεμβάσεις.
Με βάση τη σύμβαση παραχώρησης η εταιρία λέει ότι υπέβαλλε πλήρη μελέτη για έργα μέτρων ασφαλείας η οποία όμως δεν τα υλοποίησε παρά μόνον τμηματικά. Και αυτό γιατί θα έπρεπε για να γίνουν τα έργα να κλείσει η εθνική οδός στα Τέμπη για ένα εξάμηνο. Δεν γνωρίζουμε τη σχετική αλληλογραφία της εταιρίας με το ΥΠΕΧΩΔΕ για να δούμε ποιός ανέλαβε τελικά το ρίσκο και την ευθύνη για να μη γίνουν αυτές οι παρεμβάσεις.
Γνωρίζουμε όμως καλά ότι με βάση τη σύμβαση παραχώρησης η εταιρία θα έπρεπε να έχει εντοπίσει δρόμους έκτακτης ανάγκης και παρακαμπτήριους στις οποίες θα έπρεπε να έχουν μελετηθεί και υλοποιηθεί μέτρα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας ανεξάρτητα από το συμβάν στα Τέμπη και αυτό δεν έγινε. Έτσι η κατολίσθηση αποκάλυψε την απουσία εναλλακτικών λύσεων για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών στο εθνικό οδικό δίκτυο. Η εταιρία για το μόνο που φρόντισε όλο αυτό το διάστημα είναι για την τσέπη της και για το υπέρογκο χαράτσωμα των διερχομένων στα παλαιά και νέα διόδια, χρήματα τα οποία υποτίθεται ότι προορίζονται για να είναι ασφαλείς και σε λειτουργία οι οδικοί άξονες.
Επίσης όλα αυτά τα χρόνια, οι τοπικές αρχές της Αυτοδιοίκησης δε διεκδικούσαν τη λήψη αυτών των μέτρων, αλλά περιορίζονταν σε κάποιες επισημάνσεις για την επικινδυνότητα του δρόμου.
Να τονίσω στο σημείο αυτό ότι μερίδα του τύπου κυρίως του αθηναϊκού, από την αρχή προσπάθησε να υποβαθμίσει το συμβάν και να το αποσυνδέσει με τα εκτελούμενα έργα στη σήραγγα. Έτσι πολλά από τα ρεπορτάζ άρχιζαν ως εξής : «Όλα δείχνουν ότι οι κατολισθήσεις δεν έχουν σχέση με τα έργα που εκτελούνται στην περιοχή για τη διάνοιξη της οδικής σήραγγας των Τεμπών, τα οποία και θα συνεχιστούν κανονικά».. Αναφέρθηκαν για τις οικονομικές όχι όμως και για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και στη συνέχεια ανακάλυψαν τις μοναδικού κάλους εναλλακτικές διαδρομές τόσο από τα παράλια όσο και από τους Γόννους και την Καλλιπεύκη … Βέβαια οι δρόμοι αυτοί είναι «ευάλωτοι» τόσο στις καιρικές συνθήκες όσο και από το γεγονός ότι δεν κατασκευάστηκαν με προδιαγραφές να δεχτούν φορτία εθνικού επιπέδου. Τώρα πως τα καταφέρνουν πάντα οι κυβερνώντες να αναγκάζουν τους ανθρώπους να γνωρίζουν την περιοχή μας αφήνοντάς τους ένα πικρό συναίσθημα και μια δυσάρεστη ανάμνηση δεν μπορώ να το καταλάβω …
Όταν έκλειναν τα Τέμπη οι αγρότες, ολόκληρο το αθηνοκεντρικό κράτος ξεσηκώνονταν για τις οικονομικές ζημιές των βιομηχάνων και του εμπορίου, ενώ τώρα δεν άνοιξε μύτη για το θέμα και τις ευθύνες του κράτους και της εταιρείας. Όσο για τους εργαζόμενους και τους μικροεπαγγελματίες τις περιοχής μόνο ευχολόγια ακούσαμε, καμία πρόταση για την απομόνωση την ταλαιπωρία, την οικονομική καταστροφή. Αλλά πώς να γίνει αυτό όταν χρόνια τώρα τόσο το ίδιο το κράτος όσο και οι εταιρείες των μεγάλων έργων αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν την περιοχή μας και τους κατοίκους της με υπεροψία;
Δεν θα πω τίποτα για την διατήρηση και την ανάδειξη του φυσικού κάλους της περιοχής γιατί ακόμα και μια μελέτη του ΑΠΘ για την κοιλάδα έχει κλείσει πενταετία στα χαρτιά. Καλές οι διαβουλεύσεις αλλά κάποτε θα πρέπει να έχουν ημερομηνία λήξης και να υλοποιούνται έργα.
Γ. Προτάσεις :
Το πρόβλημα για μας δεν βρίσκεται στην όποια αποκατάσταση της κυκλοφορίας. Η περιοχή πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν ένα παγκόσμιο μνημείο της φύσης. Το μέλλον και η βιωσιμότητα των κατοίκων της εξαρτώνται από την προσβασιμότητα και την ανάδειξη του φυσικού και του πολιτισμικού της πλούτου και θέλουμε εδώ να τονίσουμε την ανάγκη σε τοπικό επίπεδο οι παρεμβάσεις και οι προτάσεις μας να έχουν μια άλλη δυναμική.
Δυστυχώς στην Ελλάδα του χθες και του σήμερα, λύσεις που δόθηκαν ακόμη και στην αρχαιότητα δεν έχουν ακόμη δρομολογηθεί στην περιοχή έτσι ώστε να λυθεί οριστικά το πρόβλημα των Τεμπών με την ύπαρξη εναλλακτικής πρότασης – όχι ανάγκης όπως γίνεται τώρα αλλά – σημερινών προδιαγραφών. Οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις άφηναν πάντα τα δύσκολα για τους επόμενους. Με τον τρόπο αυτό έγιναν όλοι οι μεγάλοι δρόμοι στη χώρα μας, πρώτα τα ισιώματα και μετά βλέπουμε …
Σαν κίνηση οι Θεσσαλοί Πολίτες του Κόσμου είχαμε επισημάνει ότι με το έργο παραχώρησης και για να μη δημιουργηθούν μονοπωλιακές καταστάσεις με υποχρεωτική διέλευση μέσα από τη σήραγγα με τα υψηλά διόδια, έπρεπε να κατασκευαστούν οι επαρχιακές οδοί που θα εξυπηρετούσαν κυρίως τις ενδονομαρχιακές ανάγκες ενώ στην προκειμένη περίπτωση θα βοηθούσαν σηκώνοντας το βάρος της κυκλοφορίας δυστυχώς δεν έγινε τίποτα ..
Γι’ αυτό χρειάζεται:
1. Ο παραλιακός της Λάρισας να γίνει εθνικών προδιαγραφών, να ενισχυθεί ο δρόμος Μακρυχωρίου-Γόννων-Καλλιπεύκης-Ν. Παντελεήμονα και να επαναχαραχθεί όπου απαιτείται η διαδρομή Ιτέας-Ραψάνης-Πυργετού.
2. Να αναβαθμιστεί ο σιδηρόδρομος και να παίξει ουσιαστικότερο ρόλο στη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων και ειδικά να προσφέρει λύσεις μεταφοράς σε έκτακτες περιπτώσεις.
3. Να ληφθούν αμέσως μέτρα, με την τοποθέτηση δικτυωμάτων αναχαίτισης.
4. Να επιμερισθούν άμεσα οι ευθύνες, όπου υπάρχουν, (σε Πολιτεία, μελετητές, κατασκευαστές και επίβλεψη) και να γίνει η αποκατάσταση.
5. Να αναλάβουν επιτέλους το κόστος για την ανεργία και την οικονομική καταστροφή των εργαζομένων και των επαγγελματιών της περιοχής.
6. Η λύση που θα βρεθεί θα πρέπει να εγγυάται το μέλλον αυτού του παγκόσμιου μνημείου της φύσης και την επιστροφή στη φυσιολογική ζωή των κατοίκων της περιοχής. Για το λόγο αυτό θα πρέπει επιτέλους να επιτραπεί να καταθέσουν τις απόψεις τους και τις προτάσεις τους τόσο οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις της περιοχής όσο και οι Μ.Κ.Ο. και οι Μαζικοί Φορείς της.
Το θολό τοπίο που επικρατεί, τα μισόλογα και η έλλειψη υπεύθυνης ενημέρωσης, μας προβληματίζει όλους και προκαλεί αβεβαιότητα και νευρικό κλονισμό στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής και ειδικά σ’ όσους δραστηριοποιούνται εκεί επαγγελματικά. Θεωρούμε επιτακτική την ανάγκη των έγκυρων και έγκαιρων παρεμβάσεών.

Σας ευχαριστώ πολύ
Δημήτρης Ζ. Γουγουλιάς
μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής
της κίνησης «Θεσσαλοί Πολίτες του Κόσμου»