Η σχέση του αρχαίου μας πρόγονου Καλλικράτη με την περιοχή ήταν ότι χρησιμοποιούσε μάρμαρα από τα τότε λατομεία στην περιοχή των Τεμπών κάτω από τα Αμπελάκια. Σήμερα η σχέση του με την περιοχή είναι συμβολική και αφορά την νέα συγχώνευση και συνένωση δήμων και κοινοτήτων της περιοχής.
Ριζικές ανατροπές, λοιπόν, φέρνει στη διοικητική δομή της χώρας το σχέδιο «Καλλικράτης». Δραστική περικοπή των δήμων σε 370 από 1.034 που είναι σήμερα, συγχώνευση των νομαρχιών σε 13 περιφέρειες με αιρετά όργανα και κατάργηση του 42% για την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων με επαναφορά του 50%+1 είναι μεταξύ των βασικών αλλαγών που προωθούνται. Η διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας φαντάζει αναγκαία όσο ποτέ, αλλά η εμπειρία του «Καποδίστρια» που προηγήθηκε έχει δείξει ότι χωρίς την απαιτούμενη στήριξη το όλο εγχείρημα είναι καταδικασμένο να αποτύχει…
Στο σχέδιο που παρουσίασε η κυβέρνηση αναφέρεται ότι μόνο 212 από τους 1.034 δήμους της χώρας διαθέτουν σήμερα τη διαχειριστική επάρκεια που απαιτείται, προκειμένου να μπορούν να λαμβάνουν κοινοτικά κονδύλια. Τραγικές επίσης, ελλείψεις καταγράφονται και στο εξειδικευμένο προσωπικό που θα έπρεπε να διαθέτουν οι ΟΤΑ. Το 44% των δήμων διαθέτουν μόνο έναν μηχανικό, ενώ στο 23% δεν υπηρετεί κανένας οικονομολόγος και το 47% έχει έναν ή δύο. Η απουσία τέτοιων στελεχών που θα συνέβαλαν στην ανάπτυξη των ΟΤΑ μέσω και της δυνατότητας ανάληψης ουσιαστικών έργων είχε ως αποτέλεσμα οι Καποδιστριακοί δήμοι να μην μπορέσουν ποτέ να λειτουργήσουν σωστά. Οδήγησε μάλιστα και στην απομόνωση ολόκληρα διαμερίσματα, που στο παρελθόν αποτελούσαν τους δήμους ή τις κοινότητες μιας περιοχής.
Εδώ και λίγες μέρες ξεκίνησε η διαβούλευση για το σχέδιο της κυβέρνησης, με τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης να τοποθετούνται σε συνεδριάσεις τους. Τόσο οι δήμαρχοι της χώρας όσο και οι νομάρχες εμφανίστηκαν να αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της διοικητικής μεταρρύθμισης. Ωστόσο, θέτουν μια σειρά από αδιαπραγμάτευτες προϋποθέσεις για να γίνει η μετάβαση με τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση και να έχει επιτυχία. Οι δήμαρχοι στέκονται στις σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις που έχουν λάβει για το θέμα σε προηγούμενα συνέδριά τους, οι οποίες όπως λένε είναι πιο μπροστά από τις προτάσεις της κυβέρνησης. Με τα τρέχοντα οικονομικά των δήμων σε κακή κατάσταση – πάνω από 330 εκατ. ευρώ είναι τα χρωστούμενα προς τους ΟΤΑ μέσα στο 2009, ενώ προβλέπεται μείωση των θεσμοθετημένων πόρων κατά 12-15% για το 2010 – δεν βλέπουν με καλό μάτι τις γενικολογίες για τη χρηματοδότηση του «Καλλικράτη» που περιλαμβάνονται στο σχέδιο της κυβέρνησης. Ζητούν αξιόπιστες διαβεβαιώσεις για την οικονομική «προίκα» της μεταρρύθμισης, η οποία όπως υπολογίζουν πρέπει να ξεπεράσει μόνο για τους δήμους τα 4 δισ. ευρώ που αναφέρονται στο σχέδιο (εκτιμούν ότι για τις περιφέρειες χρειάζεται άλλο 1,5 δισ.), καθώς και για τη χρηματοδότηση των νέων ΟΤΑ από τον ΦΠΑ και τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας. Από την πλευρά τους, οι νομάρχες ζητούν οικονομική αυτοδυναμία και πόρους για την αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση.
Οι αρμοδιότητες τώρα, των νέων δομών, με την αντίστοιχη μεταφορών πόρων, αποτελούν άλλο ένα «αγκάθι». Οι αναφορές στις αρμοδιότητες κάθε επιπέδου αυτοδιοίκησης χρειάζονται περαιτέρω διευκρίνιση και ιδίως αυτές των περιφερειών, τα όργανα των οποίων θα είναι για πρώτη φορά αιρετά. Το σχέδιο της κυβέρνησης είναι εντέχνως ασαφές σε αρκετά σημεία, ενώ ο κρατικός έλεγχος δεν υποχωρεί εντελώς αφού δημιουργούνται 7 γενικές διοικήσεις.
Το δε «καυτό» ζήτημα του χωροταξικού δεν πρόκειται να τεθεί το επόμενο διάστημα στο τραπέζι, με το υπουργείο Εσωτερικών να θέλει πρώτα να βρεθεί κοινός τόπος στα άλλα βασικά ζητήματα της μεταρρύθμισης. Οι αιρετοί ωστόσο ζητούν να δοθεί το χωροταξικό μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου προκειμένου να υπάρξει αρκετός χρόνος για διάλογο στις τοπικές κοινωνίες. Άλλωστε, η κυβέρνηση έχει διαμηνύσει ότι θέλει οι φετινές δημοτικές εκλογές του Νοεμβρίου να γίνουν με το νέο σύστημα. Όσο αυτό μένει ασαφές, τα σενάρια για το ποιος θα συνενωθεί με ποιον δίνουν και παίρνουν, ενώ ο αριθμός των 370 δήμων που ανακοίνωσε η κυβέρνηση ότι θα προκύψουν μετά τον «Καλλικράτη» προκαλεί ήδη αντιδράσεις. Γιατί τόσοι, υποστηρίζουν πολλά στελέχη της Αυτοδιοίκησης και όχι 400, 500 ή ακόμη και 1.000, όπως είναι σήμερα; «Δεν είναι μονόδρομος ο αριθμός» απαντούν στελέχη της επιστημονικής επιτροπής που έχει συγκροτήσει το υπουργείο Εσωτερικών για τη διαμόρφωση του τελικού σχεδίου της μεταρρύθμισης.
Η νέα τετραετία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχει καμία σχέση με τις προηγούμενες, οι ευκαιρίες από τη μια και οι υψηλές απαιτήσεις από την άλλη θα πρέπει να μας προβληματίσουν όλους, για να έχει ένα καλύτερο μέλλον ο τόπος που ζούμε και που θέλουμε να ζήσουν τα παιδιά μας στο μέλλον. Η εν λευκώ ανάθεση κάθε τέσσερα χρόνια της δημοτικής διαχείρισης στους αιρετούς άρχοντες δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις εξελίξεις. Ένας τρόπος υπάρχει για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση: Να πάρουν οι πολίτες την πόλη, το χωριό, τη γειτονιά που κατοικούν, στα χέρια τους, τόσο μέσα από κινηματικές διαδικασίες, όσο και μέσα από θεσμούς λαϊκής συμμετοχής, είτε παλιούς (συνδικάτα. συλλόγους, κινήσεις) είτε νέους και καινοτόμους. Η πρόταση για την εφαρμογή του Προϋπολογισμού των Πολιτών στη χώρα μας θεωρούμε ότι αποτελεί συμβολή σε αυτή τη κατεύθυνση, αν και ο Καλλικράτης την ξέχασε απ’ έξω.
Πρέπει λοιπόν, να προβάλλουμε και σήμερα την αρχή της αποκέντρωσης στη λήψη των αποφάσεων στο κοντινότερο του πολίτη επίπεδο καθώς και τις αρχές της αυτοδιοίκησης. Δεν θα πρέπει για παράδειγμα με τίποτα να δεχθούμε τη μεταφορά αρμοδιοτήτων στους νέους δήμους χωρίς τη θεσμοθετημένη μεταφορά πόρων
Με δεδομένα όλα τα παραπάνω και μέσα σε αυτό το πλαίσιο άρχισαν παράγοντες και δήμαρχοι του νομού και της περιοχής μας να τοποθετούνται για τον νέο νόμο του «Καλλικράτη» δημόσια και μέσω των Μ.Μ.Ε. από όπου λίγο-πολύ προκύπτει το γεγονός ότι οι μεν δήμαρχοι των πρωτευουσών των επαρχιών να θέλουν ένα δήμο στην επαρχία τους ο καθένας, άλλοι δε να προσπαθούν τοπικιστικά ή περιφερειακά να οριοθετηθούν. Το πρόβλημα πλέον έχουν οι μικροί δήμοι. Ένας από αυτούς και ο δήμος Γόννων, οι δημοτικοί άρχοντες του οποίου – συμπολίτευση και αντιπολίτευση, ακόμα και οι μαζικοί του φορείς – δεν δείχνουν προς το παρόν ενδιαφέρον ή τουλάχιστον δεν «άνοιξαν» τα χαρτιά τους. Οι πληροφορίες του blog ότι ο δήμος Γόννων μαζί με τα Τέμπη και τα Αμπελάκια, ενσωματώνονται σε ένα δήμο με τους δήμους Κάτω Ολύμπου και Ευρυμενών, μάλλον θα έπρεπε να είχε αρχίσει να μας ανησυχεί. Και τούτο γιατί σε μια τέτοια περίπτωση θα δοθεί βάρος στην ανάπτυξη των παραλίων και η ήδη απομονωμένη περιοχή των Γόννων θα απομονωθεί ακόμη περισσότερο. Η πρόταση του Blog όπως αυτή διατυπώθηκε δημόσια και μέσω του τύπου (24η Αυγούστου 2008 και 1η Νοέμβρη 2009) μέχρι σήμερα δεν απασχόλησε κανέναν, αλλά ούτε και κάτι άλλο, από κάποιον άλλο έχει δημόσια κατατεθεί. Φαίνεται ότι οι «ενδιαφερόμενοι» περιμένουν πάλι τα χρίσματα των κομμάτων τους για να αρχίσουν να εκφράζονται. Αλλά οι τοπικές κοινωνίες εν έτει 2010 δεν νομίζω να θέλουν τοπάρχες. Έτσι και αλλιώς το Blog θα παρακολουθεί και θα καταγράφει τα δρώμενα στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και σε τοπικό επίπεδο.
Υ.Γ. Αλήθεια η απουσία των Δημάρχων ή εκπροσώπων τους και της αντιπολίτευσης των δήμων Γόννων, Μακρυχωρίου, Ευρυμενών και κάτω Ολύμπου καθώς και εκπροσώπων φορέων της εν λόγω περιοχής από τη σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ για το πρόβλημα των Τεμπών τι να σημαίνει; Ευτυχώς μας έβγαλαν ασπροπρόσωπους ο Κοινοτάρχης Αμπελακίων και οι δήμαρχοι Ελασσόνας, Μελιβοίας και Ανατολικού Ολύμπου (Πλαταμώνα).
Στο σχέδιο που παρουσίασε η κυβέρνηση αναφέρεται ότι μόνο 212 από τους 1.034 δήμους της χώρας διαθέτουν σήμερα τη διαχειριστική επάρκεια που απαιτείται, προκειμένου να μπορούν να λαμβάνουν κοινοτικά κονδύλια. Τραγικές επίσης, ελλείψεις καταγράφονται και στο εξειδικευμένο προσωπικό που θα έπρεπε να διαθέτουν οι ΟΤΑ. Το 44% των δήμων διαθέτουν μόνο έναν μηχανικό, ενώ στο 23% δεν υπηρετεί κανένας οικονομολόγος και το 47% έχει έναν ή δύο. Η απουσία τέτοιων στελεχών που θα συνέβαλαν στην ανάπτυξη των ΟΤΑ μέσω και της δυνατότητας ανάληψης ουσιαστικών έργων είχε ως αποτέλεσμα οι Καποδιστριακοί δήμοι να μην μπορέσουν ποτέ να λειτουργήσουν σωστά. Οδήγησε μάλιστα και στην απομόνωση ολόκληρα διαμερίσματα, που στο παρελθόν αποτελούσαν τους δήμους ή τις κοινότητες μιας περιοχής.
Εδώ και λίγες μέρες ξεκίνησε η διαβούλευση για το σχέδιο της κυβέρνησης, με τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης να τοποθετούνται σε συνεδριάσεις τους. Τόσο οι δήμαρχοι της χώρας όσο και οι νομάρχες εμφανίστηκαν να αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της διοικητικής μεταρρύθμισης. Ωστόσο, θέτουν μια σειρά από αδιαπραγμάτευτες προϋποθέσεις για να γίνει η μετάβαση με τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση και να έχει επιτυχία. Οι δήμαρχοι στέκονται στις σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις που έχουν λάβει για το θέμα σε προηγούμενα συνέδριά τους, οι οποίες όπως λένε είναι πιο μπροστά από τις προτάσεις της κυβέρνησης. Με τα τρέχοντα οικονομικά των δήμων σε κακή κατάσταση – πάνω από 330 εκατ. ευρώ είναι τα χρωστούμενα προς τους ΟΤΑ μέσα στο 2009, ενώ προβλέπεται μείωση των θεσμοθετημένων πόρων κατά 12-15% για το 2010 – δεν βλέπουν με καλό μάτι τις γενικολογίες για τη χρηματοδότηση του «Καλλικράτη» που περιλαμβάνονται στο σχέδιο της κυβέρνησης. Ζητούν αξιόπιστες διαβεβαιώσεις για την οικονομική «προίκα» της μεταρρύθμισης, η οποία όπως υπολογίζουν πρέπει να ξεπεράσει μόνο για τους δήμους τα 4 δισ. ευρώ που αναφέρονται στο σχέδιο (εκτιμούν ότι για τις περιφέρειες χρειάζεται άλλο 1,5 δισ.), καθώς και για τη χρηματοδότηση των νέων ΟΤΑ από τον ΦΠΑ και τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας. Από την πλευρά τους, οι νομάρχες ζητούν οικονομική αυτοδυναμία και πόρους για την αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση.
Οι αρμοδιότητες τώρα, των νέων δομών, με την αντίστοιχη μεταφορών πόρων, αποτελούν άλλο ένα «αγκάθι». Οι αναφορές στις αρμοδιότητες κάθε επιπέδου αυτοδιοίκησης χρειάζονται περαιτέρω διευκρίνιση και ιδίως αυτές των περιφερειών, τα όργανα των οποίων θα είναι για πρώτη φορά αιρετά. Το σχέδιο της κυβέρνησης είναι εντέχνως ασαφές σε αρκετά σημεία, ενώ ο κρατικός έλεγχος δεν υποχωρεί εντελώς αφού δημιουργούνται 7 γενικές διοικήσεις.
Το δε «καυτό» ζήτημα του χωροταξικού δεν πρόκειται να τεθεί το επόμενο διάστημα στο τραπέζι, με το υπουργείο Εσωτερικών να θέλει πρώτα να βρεθεί κοινός τόπος στα άλλα βασικά ζητήματα της μεταρρύθμισης. Οι αιρετοί ωστόσο ζητούν να δοθεί το χωροταξικό μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου προκειμένου να υπάρξει αρκετός χρόνος για διάλογο στις τοπικές κοινωνίες. Άλλωστε, η κυβέρνηση έχει διαμηνύσει ότι θέλει οι φετινές δημοτικές εκλογές του Νοεμβρίου να γίνουν με το νέο σύστημα. Όσο αυτό μένει ασαφές, τα σενάρια για το ποιος θα συνενωθεί με ποιον δίνουν και παίρνουν, ενώ ο αριθμός των 370 δήμων που ανακοίνωσε η κυβέρνηση ότι θα προκύψουν μετά τον «Καλλικράτη» προκαλεί ήδη αντιδράσεις. Γιατί τόσοι, υποστηρίζουν πολλά στελέχη της Αυτοδιοίκησης και όχι 400, 500 ή ακόμη και 1.000, όπως είναι σήμερα; «Δεν είναι μονόδρομος ο αριθμός» απαντούν στελέχη της επιστημονικής επιτροπής που έχει συγκροτήσει το υπουργείο Εσωτερικών για τη διαμόρφωση του τελικού σχεδίου της μεταρρύθμισης.
Η νέα τετραετία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχει καμία σχέση με τις προηγούμενες, οι ευκαιρίες από τη μια και οι υψηλές απαιτήσεις από την άλλη θα πρέπει να μας προβληματίσουν όλους, για να έχει ένα καλύτερο μέλλον ο τόπος που ζούμε και που θέλουμε να ζήσουν τα παιδιά μας στο μέλλον. Η εν λευκώ ανάθεση κάθε τέσσερα χρόνια της δημοτικής διαχείρισης στους αιρετούς άρχοντες δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις εξελίξεις. Ένας τρόπος υπάρχει για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση: Να πάρουν οι πολίτες την πόλη, το χωριό, τη γειτονιά που κατοικούν, στα χέρια τους, τόσο μέσα από κινηματικές διαδικασίες, όσο και μέσα από θεσμούς λαϊκής συμμετοχής, είτε παλιούς (συνδικάτα. συλλόγους, κινήσεις) είτε νέους και καινοτόμους. Η πρόταση για την εφαρμογή του Προϋπολογισμού των Πολιτών στη χώρα μας θεωρούμε ότι αποτελεί συμβολή σε αυτή τη κατεύθυνση, αν και ο Καλλικράτης την ξέχασε απ’ έξω.
Πρέπει λοιπόν, να προβάλλουμε και σήμερα την αρχή της αποκέντρωσης στη λήψη των αποφάσεων στο κοντινότερο του πολίτη επίπεδο καθώς και τις αρχές της αυτοδιοίκησης. Δεν θα πρέπει για παράδειγμα με τίποτα να δεχθούμε τη μεταφορά αρμοδιοτήτων στους νέους δήμους χωρίς τη θεσμοθετημένη μεταφορά πόρων
Με δεδομένα όλα τα παραπάνω και μέσα σε αυτό το πλαίσιο άρχισαν παράγοντες και δήμαρχοι του νομού και της περιοχής μας να τοποθετούνται για τον νέο νόμο του «Καλλικράτη» δημόσια και μέσω των Μ.Μ.Ε. από όπου λίγο-πολύ προκύπτει το γεγονός ότι οι μεν δήμαρχοι των πρωτευουσών των επαρχιών να θέλουν ένα δήμο στην επαρχία τους ο καθένας, άλλοι δε να προσπαθούν τοπικιστικά ή περιφερειακά να οριοθετηθούν. Το πρόβλημα πλέον έχουν οι μικροί δήμοι. Ένας από αυτούς και ο δήμος Γόννων, οι δημοτικοί άρχοντες του οποίου – συμπολίτευση και αντιπολίτευση, ακόμα και οι μαζικοί του φορείς – δεν δείχνουν προς το παρόν ενδιαφέρον ή τουλάχιστον δεν «άνοιξαν» τα χαρτιά τους. Οι πληροφορίες του blog ότι ο δήμος Γόννων μαζί με τα Τέμπη και τα Αμπελάκια, ενσωματώνονται σε ένα δήμο με τους δήμους Κάτω Ολύμπου και Ευρυμενών, μάλλον θα έπρεπε να είχε αρχίσει να μας ανησυχεί. Και τούτο γιατί σε μια τέτοια περίπτωση θα δοθεί βάρος στην ανάπτυξη των παραλίων και η ήδη απομονωμένη περιοχή των Γόννων θα απομονωθεί ακόμη περισσότερο. Η πρόταση του Blog όπως αυτή διατυπώθηκε δημόσια και μέσω του τύπου (24η Αυγούστου 2008 και 1η Νοέμβρη 2009) μέχρι σήμερα δεν απασχόλησε κανέναν, αλλά ούτε και κάτι άλλο, από κάποιον άλλο έχει δημόσια κατατεθεί. Φαίνεται ότι οι «ενδιαφερόμενοι» περιμένουν πάλι τα χρίσματα των κομμάτων τους για να αρχίσουν να εκφράζονται. Αλλά οι τοπικές κοινωνίες εν έτει 2010 δεν νομίζω να θέλουν τοπάρχες. Έτσι και αλλιώς το Blog θα παρακολουθεί και θα καταγράφει τα δρώμενα στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και σε τοπικό επίπεδο.
Υ.Γ. Αλήθεια η απουσία των Δημάρχων ή εκπροσώπων τους και της αντιπολίτευσης των δήμων Γόννων, Μακρυχωρίου, Ευρυμενών και κάτω Ολύμπου καθώς και εκπροσώπων φορέων της εν λόγω περιοχής από τη σύσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ για το πρόβλημα των Τεμπών τι να σημαίνει; Ευτυχώς μας έβγαλαν ασπροπρόσωπους ο Κοινοτάρχης Αμπελακίων και οι δήμαρχοι Ελασσόνας, Μελιβοίας και Ανατολικού Ολύμπου (Πλαταμώνα).