Μια πόλη, ένα χωριό είναι πάντα σε μια συνεχή διαδικασία εξέλιξης, τείνοντας να προχωρήσει προς τα εμπρός ακόμη και δεδομένου ότι επαναφέρει «ιζήματα» του παρελθόντος. Το νέο ενσωματώνεται στο παλαιό, ανακατασκευάζοντας και επαναπροσδιορίζοντας το δημόσιο χώρο, που εμπεριέχει το χρόνο: παρόν-παρελθόν-μέλλον, είναι το πραγματικό σημείο συνάντησης ετερογενών δυνάμεων και διαφορετικών τομέων δράσης του κοινωνικού συνόλου ενός τόπου και προκαλεί διάφορα διλήμματα πολιτικής όσον αφορά την έννοια της ποιότητας ζωής.
Η τέχνη από την άλλη, από τον ίδιο τον καθορισμό της, είναι ένα προϊόν της ανθρώπινης προσπάθειας, μια παραγωγή. Απαιτεί μια ενεργό δέσμευση στην παραγωγή των επιλογών, που δεν γίνονται αντιληπτές από τον απαίδευτο νεοέλληνα θεατή, αλλά μόνο από ένα μικρό επίλεκτο κοινό που έχει εξοικειωθεί με τον κόσμο της τέχνης. Δυστυχώς, όλο και λιγότεροι γίνονται μέτοχοι στα πολιτιστικά δρώμενα, αλλά και στην ενεργή πολιτιστική παραγωγή, όπου η τέχνη εισάγει τη συνομιλία, υπενθυμίζοντάς μας ότι αυτή η συνομιλία γίνεται όλο και περισσότερο ένας μονόλογος.
Ο όρος σύγχρονη τέχνη γενικά αναφέρεται στην τέχνη που γίνεται τώρα. Περιλαμβάνει δε την τέχνη που γίνεται από την πρόσφατη δεκαετία του ’60 μέχρι σήμερα. Μια επιστημονική θεωρία, παραμένει πάντα μια απόπειρα διατύπωσης, επειδή ο συλλογισμός πάνω στον οποίο βασίζεται, προορίζεται να ανασκευασθεί ή να απορριφθεί από μεταγενέστερες έρευνες και ανακαλύψεις ενώ ένα έργο τέχνης μένει ως οριστικό δημιούργημα αιωνίως…
Η Σύγχρονη τέχνη επιδιώκει να εκφράσει την εσωτερική οργάνωση του κόσμου, να ψηλαφίσει τις δομές της λειτουργίας του. Ο επιστήμονας αναλύει υλικά ή γεγονότα. Ο καλλιτέχνης πρωτίστως συνθέτει. Διαλέγει το υλικό του, συγκεντρώνει, οικοδομεί, συνθέτει. Ασχολείται με τον υποκειμενικό κόσμο των εικόνων και των συναισθημάτων. Μοχθεί να δώσει μορφή και υπόσταση στην άποψή του για τον κόσμο. Ένα έργο τέχνης μένει ως οριστικό δημιούργημα αιωνίως. Πιθανά να καταστραφεί, αλλά όχι και να αγνοηθεί.
Το έργο τέχνης είναι το πάγωμα μιας στιγμής, η γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, ανάμεσα στην ατομική και στην καθολική εμπειρία. Η βαθύτερη ουσία της τέχνης είναι ένα παιχνίδι ανάμεσα στις ιδέες και την υλική τους πραγμάτωση, ανάμεσα στα συναισθήματα και τις αισθητηριακές τους προβολές. Το έργο τέχνης μπορεί να είναι ένα υλικό προϊόν, όμως υπερβαίνει τις εξαρτήσεις της ύλης, ξεπερνά τους περιορισμούς, μετουσιώνεται σε γεγονός πνευματικό. Αντανακλά τις κοινωνικές ή τις ιδεολογικές συνθήκες που το παρήγαγαν. Αποτελεί σταθερά μια πρόκληση για περιπέτεια. Αποκολλάται από τον δημιουργό του και ζει σε πείσμα της φθοράς που επιφέρει ο χρόνος. Ζει ανεξάρτητο γιατί ο καθένας μπορεί να διαβάσει καινούργια πράγματα σ’ αυτό.
Σε αυτή την σύγχρονη περίοδο αναφέρονται και τα έργα που δώρισαν το ζεύγος Κριστιάνε και Ζήσης Παπαδημητρίου και κοσμούν πλέον τη πρώτη σε επαρχιακή πόλη «Σύγχρονη Πινακοθήκη» των Γόννων. Η Πινακοθήκη δημιουργήθηκε σε πείσμα των δύσκολων καιρών μετά από μια δημόσια υπόσχεση του δημάρχου Τεμπών, Κώστα Κολλάτου, πριν ένα χρόνο και την οποία υλοποίησε το Δημοτικό Συμβούλιο με ομόφωνη απόφασή του. Η Πινακοθήκη ανοίγει τις πύλες της την Κυριακή 8 Ιούλη 2012 στις 11 το πρωί. Η ίδρυσή της Πινακοθήκης ήρθε να καλύψει ένα τεράστιο κενό που δυστυχώς υπάρχει όχι μόνο στους Γόννους αλλά και σε ολόκληρη την ελληνική επαρχία με λίγες εξαιρέσεις. Η συλλογή άρχισε να δημιουργείται από το ζεύγος Παπαδημητρίου το 1990, τότε που εγκαινιάστηκε η πρώτη έκθεση στο πατρικό τους σπίτι στο χωριό. Στηρίχτηκε με πάθος όλα αυτά τα χρόνια τόσο από τους ίδιους όσο και από φίλους αυτής της πρωτοβουλίας, συνδέοντας τον τόπο μας με τον ευρύτερο κόσμο και, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες συλλογές, μεγάλες ή μικρές, στην ιδιωτική πρωτοβουλία της δωρεάς.
Έτσι ο επισκέπτης της Πινακοθήκης θα βοηθηθεί στην προσέγγισή του από ένα σύνολο εκατόν τριάντα πέντε έργων σύγχρονων Ελλήνων και Ξένων καλλιτεχνών, που στα είκοσι δύο χρόνια που πέρασαν πήραν μέρος με έργα τους στις καλοκαιρινές εκθέσεις που με μεράκι οργάνωναν και συνεχίζουν να οργανώνουν στο πατρικό τους σπίτι στους Γόννους το ζεύγος Κριστιάνε και Ζήσης Παπαδημητρίου. Η Πινακοθήκη καλύπτει ένα ευρύ φάσμα της σύγχρονης εικαστικής πραγματικότητας και στις πέντε αίθουσές της η κατανομή των πινάκων γίνεται σε θεματικές ενότητες (έργα Mail–Art, Ξένοι ζωγράφοι, θέματα από την αρχαιότητα, θέματα ερωτικά, κ.ά.).
Η λειτουργία μιας σύγχρονης πινακοθήκης θέτει στο κέντρο των δραστηριοτήτων της ισότιμα τα έργα τέχνης και το κοινό και έχει σα στόχο να κεντρίζει ευαισθησίες και να διαμορφώνει κριτική σκέψη και αισθητικά κριτήρια. Μουσεία χωρίς κοινό δεν υπάρχουν.
Αλλά και Μουσεία χωρίς συλλογές δεν υπάρχουν. Φιλοδοξία των δωρητών αλλά και της δημοτικής Αρχής είναι να αναπτυχθεί ένας αξιόλογος πυρήνας έργων τέχνης ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, που να αναδεικνύουν πρωτοποριακές τάσεις και κριτικές αναζητήσεις του καλλιτεχνικού παρόντος.
Αλλά και Μουσεία χωρίς συλλογές δεν υπάρχουν. Φιλοδοξία των δωρητών αλλά και της δημοτικής Αρχής είναι να αναπτυχθεί ένας αξιόλογος πυρήνας έργων τέχνης ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, που να αναδεικνύουν πρωτοποριακές τάσεις και κριτικές αναζητήσεις του καλλιτεχνικού παρόντος.
Στόχος βέβαια θα πρέπει να είναι με εκθέσεις και με παρουσίαση συλλογών η Πινακοθήκη να προσφέρει σε όλους τους επισκέπτες της, ευκαιρίες αναζήτησης και ανακάλυψης της σύγχρονης τέχνης με δεδομένο ότι ένας τέτοιος χώρος είναι και θα παραμείνει ένας κατεξοχήν δημοκρατικός θεσμός, δίνοντας στο κοινό της επαρχίας την «άλλη» διάσταση, που στις μέρες μας δεν νοείται έξω από διαπολιτισμικά και οικουμενικά σχήματα.
Επίσης στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πολιτικής, τόσο του Δήμου Τεμπών όσο και των αρμόδιων φορέων της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι η πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για μαθητές και οικογένειες, παιδικά εργαστήρια, ξεναγήσεις για ενήλικες και σεμινάρια εκπαιδευτικών με στόχο να συμβάλουν στην ανακάλυψη και εξοικείωση του κοινού όλων των ηλικιακών κατηγοριών με τη σύγχρονη ελληνική και διεθνή τέχνη. Η σύνδεση δε όλων αυτών των δραστηριοτήτων σε επίπεδο περιοχής με τα Τέμπη, τον Πηνειό, τον Κίσσαβο και τον Όλυμπο, τα πανέμορφα και πεντακάθαρα παράλια των Μεσαγκάλων, τους Αρχαιολογικούς χώρους, τα Λαογραφικά Μουσεία Αμπελακίων, Γόννων, Συκουρίου και το Μουσείο Οίνου και Αμπέλου στη Ραψάνη σε συνδυασμό με τις γιορτές ακτινιδίου στον Πυργετό, αμυγδάλου στο Συκούριο, κρασιού στη Ραψάνη και γιατί όχι και ελιάς στους Γόννους, απαιτούν μια σοβαρή και καλά επεξεργασμένη πρόταση τόσο από το δήμο Τεμπών όσο και από την Περιφέρεια Θεσσαλίας έτσι ώστε στους δύσκολους καιρούς που ζούμε να πετύχουμε έναν καλύτερο βαθμό ανάπτυξης της περιοχής μας.
Έτσι μια σταδιακά αυξανόμενη προσέλευση τουριστών και επισκεπτών, θα τονώσει και το ενδιαφέρον των μόνιμων κατοίκων της περιοχής, ενώ η θετική απήχηση αυτής της προσπάθειας θα ωθήσει τους ντόπιους και κυρίως τους νέους να δουν με άλλο μάτι, τόσο τον τόπο τους όσο και το προσωπικό τους μέλλον σ’ αυτόν.
Όλα τα παραπάνω είναι εφικτά, όταν όλοι μας αγαπήσουμε τον αληθινό λαϊκό πολιτισμό, που δυστυχώς σήμερα λίγοι υπηρετούν πραγματικά και παράγουν, όταν αγαπήσουμε την τέχνη, ακόμη κι αν υπόκειται στο χρόνο και τους νόμους του, όταν σεβόμαστε τη μορφολογία, την παρουσία, το νόημα – υψηλό ή καθημερινό – που γράφεται από τον καλλιτέχνη μέσα στο χωροχρόνο. Όταν με θέληση η τοπική κοινωνία αποφασίσει ενεργά να εντάξει τη σύγχρονη τέχνη στη ζωή της, σαν συνέχεια μιας πολιτισμικής κληρονομιάς που αριθμεί αρκετούς αιώνες. Στο χωριό μας, τους επαρχιακούς Γόννους, κάποιοι άνθρωποι που έβλεπαν πολύ πιο μακριά από τους άλλους, συνωμότησαν πριν μερικά χρόνια για ένα παιχνίδι εντός των συνόρων της επαρχίας μας, με φιλόδοξο στόχο τη δημιουργία αυτής της Πινακοθήκης. Ας τους τιμήσουμε στηρίζοντάς την.
Ανέφερα τη λέξη συνομωσία. Είναι η πλέον ακριβής, αν επιθυμεί να ορίσει κανείς πράξεις που αποβλέπουν στη δημιουργία μιας γωνιάς για τη σύγχρονη τέχνη σήμερα στην Ελλάδα.
(Το κείμενο δημοσιεύτηκε την Παρασκευή 6 Ιούλη 2012 στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» της Λάρισας).