Το άρθρο που ακολουθεί είναι της συμμαθήτριάς μου, Λίτσας Λιόπα –Τσακαλίδη. Η Λίτσα είναι Αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τ.Ε.Ι. Δυτικής Ελλάδας, Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων.
«Είναι κοινά παραδεκτό ότι στην Ελλάδα α) ο αγροτικός τομέας κατέχει σημαντική θέση, β) η ελληνική γεωργία δεν είναι ανταγωνιστική στη διεθνή αγορά, γ) τα επίπεδα ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας της ελληνικής γεωργίας είναι αρκετά χαμηλά σε σχέση με τα αντίστοιχα των χωρών της Ε.Ε. και δ) το μοντέλο της συμβατικής γεωργίας, προσηλωμένης στη μεγιστοποίηση της παραγωγής προϊόντων βρίσκεται σε αδιέξοδο τα τελευταία χρόνια. Επίσης είναι κοινά παραδεκτό ότι το μέλλον της γεωργικής παραγωγής είναι σήμερα συνδεδεμένο με τη γνώση, με την προώθηση της αγροτικής επιχειρηματικότητας με τη στήριξη της παραγωγής ασφαλών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων με την αειφορική χρήση των φυσικών πόρων και την αξιοποίηση και βελτίωση του εγχώριου γενετικού υλικού. Οι παραπάνω διαπιστώσεις καθιστούσαν επιτακτική την ανάπτυξη της γεωργίας, μέσω των νέων εργαλείων του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, στην κατεύθυνση της υιοθέτησης σύγχρονων πρακτικών και εφαρμογής καινοτομιών.
Η Ευρώπη 2020 προτάσσει την Έξυπνη Ανάπτυξη μιας οικονομίας βασισμένη στη γνώση και την καινοτομία, όπου οι καινοτόμες ιδέες θα μπορέσουν να μετατραπούν σε προϊόντα και υπηρεσίες που θα δημιουργήσουν ανάπτυξη και θέσεις εργασίας.
Τι σημαίνει καινοτομία; Με απλά λόγια με τον όρο καινοτομία εννοείται η μετατροπή μιας ιδέας σε εμπορεύσιμο προϊόν ή υπηρεσία, λειτουργική μέθοδο παραγωγής ή διανομής – νέα ή βελτιωμένη – ή ακόμα σε νέα μέθοδο παροχής κοινωνικής υπηρεσίας. Με τον τρόπο αυτόν ο όρος αναφέρεται στη διαδικασία.
Η στήριξη της γνώσης και της καινοτομίας στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης για την περίοδο 2014-2020 καταλαμβάνει ποσοστό περίπου 6 % της προβλεπόμενης δημόσιας δαπάνης με τη δημιουργία θέσεων κατάρτισης για γεωργούς και αγροτικές επιχειρήσεις. Η επένδυση στην καινοτομία και στη μεταφορά γνώσης στην αγροτική ανάπτυξη, θα είναι επωφελής για τις αγροτικές περιοχές. Επίσης οι δράσεις των Εθνικών και Περιφερειακών στρατηγικών έρευνας και καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση (RIS3) είναι συμπληρωματικές των δράσεων του Προγράμματος της Αγροτικής Ανάπτυξης στα πεδία εφαρμογής της έρευνας και καινοτομίας, της πιστοποίησης των προϊόντων, της ενίσχυσης συνεργατικών σχημάτων, ώστε η είσοδος σε αγορές νωπών και μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων, ακολουθώντας μια στρατηγική διαφοροποίησης με βάση την ανώτερη ποιότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τοπικών προϊόντων (γεύση, άρωμα, συμβολή τους σε έναν υγιή τρόπο ζωής, κλπ) να αξιοποιηθούν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.
Η υπάρχουσα κατάσταση της ενσωμάτωσης των καινοτόμων δράσεων στην παραγωγική διαδικασία του γεωργικού τομέα στη χώρα μας είναι χαμηλή, διότι υπάρχει έλλειψη συνεργιών μεταξύ των μηχανισμών σύνδεσης της έρευνας με τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις και τους επιχειρηματικούς φορείς στις αγροτικές περιοχές. Στον αγροτικό τομέα, παρατηρείται αδυναμία επένδυσης στην καινοτομία και στη γνώση τόσο στις καλλιεργητικές διαδικασίες όσο και στις επενδύσεις. Επίσης, παρατηρείται έντονη έλλειψη δεσμών των αγροτικών εκμεταλλεύσεων με τους ερευνητικούς φορείς αλλά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται κυρίως στον αγρο-διατροφικό τομέα.
Για να προωθηθεί η αειφορική αγροτική ανάπτυξη και να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα είναι ανάγκη να δοθούν κίνητρα ενσωμάτωσης της καινοτομίας από τις γεωργικές επιχειρήσεις. Η δημιουργία συμπράξεων καινοτομίας για τη γεωργική παραγωγή και μεταποίηση των γεωργικών προϊόντων μεταξύ Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων, ομάδων παραγωγών, μεταποιητικών επιχειρήσεων του αγρο-διατροφικού τομέα κρίνεται αναγκαία για την εξυπηρέτηση των αναγκών της αγοράς του αγροτικού τομέα (ανάπτυξη νέων προϊόντων, πρακτικών, διεργασιών). Η προώθηση της καινοτομίας γίνεται σε συνεργασία με συμβουλευτικές υπηρεσίες με δράσεις μεταφοράς γνώσεων και ενημέρωσης.
Η εξέλιξη και η εξειδίκευση της γεωργίας στις αγροτικές περιοχές απαιτούν την κατάρτιση των αγροτών, έτσι ώστε να τους δοθούν οι απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για να γίνουν επιχειρηματίες αγρότες, οι οποίοι συνειδητά θα αποφασίζουν για τις γεωργικές τους εκμεταλλεύσεις. Οι αγρότες που θα αναλάβουν καινούργιες και σύγχρονες λύσεις στα αγροτικά προβλήματα θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στη γνώση, στην πληροφορία, στις αγορές και να συναντηθούν με τους παραγωγούς καινοτομίας για την ανάληψη κοινών δράσεων παραγωγής-προσαρμογής καινοτομίας. Στο πλαίσιο αυτό οφείλουν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες κατάρτισης και δικτύωσης για την προώθηση της καινοτομίας στη γεωργία, την παραγωγή τροφίμων, στις αγροτικές περιοχές.
Εν κατακλείδι η γεωργία θα αλλάξει και θα εξελιχθεί δράττοντας των νέων ευκαιριών που προσφέρουν το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και οι Εθνικές και Περιφερειακές στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση, με την ανάπτυξη συνεργατικών ενεργειών μεταξύ διαφόρων κρίκων της αλυσίδας παραγωγής αγροτικών προϊόντων που θα ενθαρρύνουν την εξοικείωση ακόμα και των μικρών οικογενειακών εκμεταλλεύσεων με τους όρους και το περιεχόμενο της έννοιας της καινοτομίας, την ανταλλαγή γνώσεων και τεχνογνωσίας, τη μεταφορά τεχνολογίας, τη διάδοση επιστημονικών και τεχνικών πληροφοριών».